ΕΝΤΕΡΟΤΟΞΙΝΑΙΜΙΑ (ΚΟΚΚΙΝΑΝΤΕΡΙΑ) ΑΙΓΟΠΡΟΒΑΤΩΝ

Γράφει η Αγγελική Παγγού του Βάιου,
Τεχνολόγος Γεωπόνος Ζωικής Παραγωγής

   Η εντεροτοξιναιμία ( κοκκιναντεριά ) είναι ένα λοιμώδη νόσημα που επηρεάζει δυσμενώς την παραγωγικότητα της κτηνοτροφίας καθώς και την δημόσια υγεία.

Το αίτιο που την προκαλεί είναι το clostridium perfringens,βακτήριο που πολλαπλασιάζεται έντονα στο έντερο και παράγει τοξίνες.

   Tο cl.perfringens αποτελεί μέρος του
πεπτικού συστήματος ( παχύ έντερο) των ζώων,όταν ο πεπτικός σωλήνας λειτουργεί φυσιολογικά τότε οι τοξίνες που παράγει το βακτήριο δεν επηρεάζουν την φυσιολογική λειτουργία του οργανισμού. Σε περίπτωση όμως ανώμαλης γαστρεντερικής λειτουργίας επέρχεται ρήξη της ισορροπίας του οικοσυστήματος,όπου το βακτήριο πολλαπλασιάζεται γρήγορα και έντονα παράγοντας μεγάλες ποσότητες τοξινών  προκαλώντας σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία των ζώων.

Οι παράγοντες που μπορούν να προκαλέσουν την νόσο διακρίνονται σε ενδογενείς και σε εξωγενείς:

Ενδογενείς παράγοντες:

1) Ηλικία του ζώου.Προσβάλλονται κυρίως νεογέννητα τις 2 πρώτες βδομάδες της ζωής τους,άλλα και ζώα μεγαλύτερης ηλικίας.

2) Είδος ζώου,είναι πιο συχνή στα αιγοπρόβατα.

3) Φυλή,προσβάλλονται κυρίως φυλές πρώιμες,βελτιωμένες με τάση για γρήγορη ανάπτυξη και υψηλή απόδοση.

4) Έντονος παρασιτισμός (ταινίες),τα παράσιτα τραυματίζουν το έντερο κσθιστωντας έτσι ευκολότερη την εισβολή των μικροβίων σε αυτό.

Εξωγενείς παράγοντες:

1) Οι καιρικές συνθήκες, πτώση της θερμοκρασίας και  της ατμοσφαιρικής πίεσης,βόσκηση με πάχνη και ψυχρή δροσιά.

2) Κακές συνθήκες υγιεινής του στάβλου.

3) Μεγάλη ποσότητα τροφής και κυρίως πλούσια σε υδατάνθρακες και πρωτεΐνες.

4) Στρεσσικοί παράγοντες,από μεταφορά,εμβολιασμό,χειρουργικές επεμβάσεις.

5) Διάφορες παρασιτώσεις,κυρίως γαστρεντερική στρογγύλωση

    Οι εντεροτοξιναιμίες των αιγοπροβάτων διακρίνονται σε δυο ομάδες: α) την εντεροτοξιναιμία αμνών και εριφίων και β) την εντεροτοξιναιμία των αιγοπροβάτων μεγαλύτερης ηλικίας από ένα μήνα.

α) Η εντεροτοξιναιμία αμνών και εριφίων προσβάλλει ζώα ηλικίας κάτω των 14 ημερών. Η νόσος εμφανίζεται 4-5 ώρες μετά την μόλυνση, όπου τα ζώα χάνουν την ζωηρότητα τους,δεν θηλάζουν,έχουν άφθονη διάρροια με κόπρανα κίτρινα ή σκούρα και αιμορραγικά,έχουν νευρικά συμπτώματα,αταξία,και βάδισμα μεθυσμένου. Η θερμοκρασία ξεπερνά τους 40 0C και ο θάνατος επέρχεται σε 1-2 μέρες,μερικά ζώα πεθαίνουν χωρίς να εμφανίσουν διάρροια.

Τα νεογέννητα μολύνονται από το στόμα είτε με μολυσμένα αντικείμενα είτε από τις μητέρες τους μιας και τα βακτήρια είναι διασκορπισμένα στο περιβάλλον από τα κόπρανα φορέων και ασθενών  ζώων.

   Η θεραπεία γίνεται με χορήγηση αντιβιοτικών μαζί με ορό δυσεντερικό (υποδόρια) αλλά συνήθως δεν έχουμε μεγάλα αποτελέσματα,γι'αυτό πρέπει να δώσουμε μεγάλη προσοχή στην πρόληψη κατά την οποία εμβολιάζουμε  τις έγκυες προβατίνες και  αίγες 20-30 ημέρες πριν γεννήσουν ώστε τα μικρά να πάρουν τα αντισώματα με το πρωτόγαλα. Μπορούμε ακόμα να κάνουμε έγχυση αντιορού(ορός που περιέχει αντισώματα)στις 12 πρώτες ώρες ζωής τους,τα προστατεύει για 10-12 ημέρες.

β) Η εντεροτοξιναιμία προβάτων και αιγών (στρουμπάρα) προσβάλλει ζώα ηλικίας μεγαλύτερης από ένα μήνα. Ανάλογα την ταχύτητα εξέλιξης της νόσου διακρίνουμε τις παρακάτω μορφές:

1) Υπεροξεία μορφή,εμφανίζεται απότομα και εξελίσσεται πολύ γρήγορα προς το θάνατο. Σε περιπτώσεις που η εξέλιξη είναι πιο βραδεία τότε το ζώο παρουσιάζει δυσκοιλιότητα στην αρχή και μετά διάρροια,δύσπνοια,αταξία,βάδισμα μεθυσμένου,σπασμοί,τριγμός δοντιών και θάνατο μέσα σε 24 ώρες.

2) Οξεία μορφή,τα ζώα παρουσιάζουν απότομη καταβολή με διάρροια δύσοσμη,αφρώδη και μερικές φορές αιμορραγική ή τα κόπρανα είναι μαλακά με βλέννες,τέλος έχουμε και νευρικά συμπτώματα.

   Θεραπεία: Η νόσος εξελίσσεται τόσο γρήγορα που δεν προλαβαίνουμε να επέμβουμε θεραπευτικά ωστόσο αν υπάρχουν κρούσματα στην εκτροφή μπορούμε χορηγήσουμε αντιβίωση (οξυτετρακυκλίνη-terramycin) ή να κάνουμε ακόμα και το εμβόλιο,βέβαια αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα έχουμε απώλειες στο κοπάδι μας.

Οπότε και εδώ πρέπει να δώσουμε μεγάλη σημασία στην πρόληψη όπως,καταπολέμηση παρασιτώσεων (ταινίες),μείωση της ποσότητας των τροφών που είναι πλούσιες σε πρωτεΐνες και υδατάνθρακες (βαμβακόπιτα,σόγια,κριθάρι,σιτάρι,βρώμη,κ.α.),αποφυγή βόσκησης στο χλωρό χορτάρι της άνοιξης και σε χόρτο που είναι καλυμμένο με πάχνη ή εμφανή υγρασία.

   Εμβολιάζουμε τα ζώα μας με πολυδύναμα εμβόλια (π.χ.covexin 8A, Dialuene P)που περιέχουν όλους τους τύπους του Cl.perfringens (A,B,C,D,E).Τα εμβόλια πρέπει να γίνονται δύο φορές το χρόνο,ο ένας πριν την  ανοιξιάτικη έξοδο των ζώων στη βοσκή και ο άλλος το φθινόπωρο 20 με 30 μέρες πριν τις γέννες καλύπτοντας έτσι και την φθινοπωρινή αλλαγή του σιτηρεσίου και προσφέροντας ανοσία για τις πρώτες περίπου 20 μέρες στα μικρά που θα γεννηθούν. Φυσικά τα μικρά μόλις φθάσουν στις 20 με 30 μέρες ζωής τους εμβολιάζονται για πρώτη φορά και σε όσα κρατηθούν για ζωή επαναλαμβάνεται το εμβόλιο μετά από ένα μήνα,στη συνέχεια θα γίνεται δύο φορές το χρόνο όπως γίνεται και στα ενήλικα.

Σχέση με την δημόσια υγεία

 Το Cl.perfringens τύπου Α μπορεί να προκαλέσει στον άνθρωπο διάφορες παθολογικές καταστάσεις,αεριογόνος γάγγραινα,τροφικές τοξιλοιμώξεις από τρόφιμα που δεν έχουν παρασκευαστεί σωστά,αν και σε αρκετές περιπτώσεις το βακτήριο δεν καταστρέφεται ακόμα και μετά το μαγείρεμα.

 Η εντεροτοξιναιμία λοιπόν είναι ένα λοιμώδη νόσημα που η αντιμετώπιση του στηρίζεται κυρίως στην σωστή και συστηματική πρόληψη από τον ίδιο τον κτηνοτρόφο,ώστε να αποφευχθούν οι απώλειες στο κοπάδι του και η μείωση της παραγωγής του,προστατεύοντας ετσι τα έσοδα του.